همه ماجرا از یک کلیپ کوتاه شروع شد. فیلمی چند دقیقه‌ای که داعش در فضای مجازی منتشر کرد سربازی ایرانی را نشان می‌داد که به دست‌شان اسیر شده اما نشانی از ترس در او وجود ندارد و شجاعانه در مقابل آنها قدم بر می‌دارد. شهید محسن حججی در ۱۸ مردادماه سال گذشته به دست داعش اسیر شد و مظلومانه به شهادت رسید. شهادت شهید حججی دل همه ایرانی‌ها را به درد آورد و فیلم و عکس‌های او در فضای مجازی به سرعت پخش شد. همین کلیپ کوتاه و همان نگاه شهید که فراتر از لنز، دوربین را نگاه می‌کرد، باعث وحدت عجیبی شد و نگاه پیر و جوان را به مرزهایی فراتر از ایران برد و جایی که جوان‌های این مرز و بوم از آن دفاع می‌کردند. رهبر انقلاب در صحبت‌هایی درباره این شهید گفتند: «شهید حججی نماد همه شهدای مدافع حرم است.»

حالا یک سال از شهادت شهیدحججی گذشته است. محصولات فرهنگی‌ که در این یک سال تولید شده است، ماحصل همان نگاه آخر شهیدمحسن حججی است؛ از ساخت آهنگ برای او و تنها فرزندش گرفته تا چاپ کتاب و موشن‌گرافیک تا آماده شدن برای ساخت فیلم سینمایی و سریال تلویزیونی. در این گزارش سعی کردیم به اتفاقات و آثار فرهنگی‌ای بپردازیم که در یک سال گذشته با محوریت شهید مدافع حرم محسن حججی تولید یا برنامه‌ریزی شده است.

  سربلند

کتاب «سربلند» روایتی است مستندداستانی از کودکی تا شهادت محسن حججی که هم‌اکنون مراحل پایانی چاپ خود را می‌گذراند. این اثر مخاطب را با ابعاد مختلف شخصیتی شهیدحججی آشنا می‌کند؛ ابعادی از زاویه دید خانواده، دوستان و همرزمان این شهید در کتاب گنجانده شده است. همچنین این کتاب حاوی اسناد، تصاویر و دلنوشته‌های شهیدحججی است. کتاب «سربلند» زندگی مستندداستانی شهیدحججی به قلم نویسنده کتاب «عمار حلب»؛ محمدعلی جعفری به‌زودی توسط انتشارات شهید کاظمی منتشر می‌شود.

سرباز سربلند

حسام خلیلی، گردآورنده این کتاب، کتابش را نخستین اثر در معرفی ابعاد شخصیتی شهیدحججی شامل مصاحبه با مادر، پدر، همسر و دیگر اعضای خانواده آن شهید عنوان کرد و افزود: «این کتاب همچنین حاوی دلنوشته‌ها، وصیتنامه، پیام و خاطرات شهیدحججی است.» این نویسنده هدف کلی از گردآوری و انتشار این کتاب را ترویج فرهنگ ایثار و شهادت عنوان کرد و گفت: «این کتاب به شکل مستند و براساس واقعیت‌های زندگی و ویژگی‌های شخصیتی شهیدحججی، برای آشنایی و معرفی مقام شهدا و ارزش شهید تهیه و تنظیم شده است.» این کتاب را انتشارات کانون فرهنگی و هنری اندیشه اصفهان منتشر کرده است.

  شهیدحججی در کتاب درسی

کتاب‌هایی که برای این شهید گردآوری شد فقط در مجموعه داستان نبود، به گفته مسئولان آموزش‌وپرورش با توجه به خاص بودن این شهید بزرگوار از سال تحصیلی ۹۷-۹۶ یک درس به نام شهیدحججی در کتاب‌های پایه دوازدهم مدارس گنجانده شده است. محتوای این درس نیز با توجه به همایشی که به نام این شهید، در تهران برگزار گردید، تعیین شد.

  قصه‌های پهلوون محسن

علی چمن‌نژادیان، نویسنده این کتاب گفته است: «۱۲ قصه از زندگی واقعی شهیدمحسن حججی با اسم «قصه‌های پهلوون محسن  برای علی کوچولو و بچه‌ها» منتشر شد. سه جلد کتاب «سلام‌ نامه» و «صلوات نامه» که شامل ۱۲ هزار بیت صلوات است برای اولین بار در تاریخ ادبیات سروده شده است. کتابی نیز با عنوان «قصه‌های پهلوون محسن برای علی کوچولو و بچه‌ها» سروده شده  که شامل ۱۲ قصه است و زندگی حماسی شهیدحججی در قالب شعر حماسی بیان شده است. این کتاب در ۱۰ هزار نسخه منتشر شده و دارای نکات جالبی است که با توجه به بیانات مقام معظم رهبری برای کودکستان‌ها سروده شده است. این کتاب براساس زندگی واقعی شهیدحججی و همسر ایشان خانم زهرا عباسی است و مورد تایید پدر شهیدحججی و همسر شهیدش قرار گرفته است. قصه پهلوون محسن به زبان‌های انگلیسی، عربی و فرانسه چاپ شده است.

  ترانه و موسیقی حجت اشرف‌زاده

قاسم صرافان در حوزه شعر و ترانه برای علاقه‌مندان به این حوزه شناخته شده است. زمانی که شهیدحججی به شهادت رسید؛ صرافان با آن نگاه ویژه در شعر، ترانه‌ای را برای این شهید سرود که با این مطلع شروع می‌شد:

«تصور هم نمی‌کردم ببینم کوه راه میره/ ببینم داره با لبخند به سوی قتلگاه میره
رسیدی و همون‌هایی که چشماشونو می‌بستن/ حالا با دیدن چشمات میگن تا آخرش هستن
تو بی‌سر سرتری از من چقدر زیباتری از من/ داری میری و با چشمات داری دل می‌بری از من».

بعد از سرودن این شعر، حجت اشرف‌زاده این ترانه را ماندگار کرد و خواند. وی در گفت‌وگویی که سال گذشته با «فرهیختگان» داشت در مورد خواندن این ترانه گفت: «زمانی که خبر شهادت او رسید، واقعا تمام اقشار جامعه را متاثر کرد و هرکس به‌نوع خود واکنش نشان داد. حتی برخی از بازیگرانی که مردم توقع نداشتند واکنش نشان دهند هم عکس‌العمل‌هایی نشان دادند. چون شهادت او خیلی مظلومانه بود، ، ولی معتقدم اگر او و امثال او نبودند، ما هم امنیت نداشتیم. به‌ هر حال این اثر در قالب یک تک آهنگ بود که به مناسبت ارادتی که به او و امثال او داشتم، منتشر کردم.»

حامد زمانی هم با خواندن ترانه‌ای با مطلع: «دلش تفسیر نصرا... چمران خون تو رگ‌هاش / جـهاد اسمش جهاد رسمش جهـاد اندیشه و رویاش» از جمله خوانندگانی بود که ترانه‌ای با عنوان «جهاد» و کلیپی هم با همین عنوان برای شهیدحججی تولید کرد.

  مداحی تاثیرگذار محمود کریمی

علاوه‌بر آهنگ‌ها و کلیپ‌های خوانده شده، نام شهیدحججی در این یک سال در همه هیئات مذهبی هم بوده است و شاید تاثیرگذارترین مداحی، مداحی حاج‌محمود کریمی باشد که به سرعت در فضای مجازی پخش شد.

«سلام عزیز پرپرم» به بهانه بازگشت پیکر شهیدحججی در فضای مجازی و شبکه‌های صداوسیما پخش شد و همان روزها وقتی از هر جای شهر که رد می‌شدید این شعر را با نوای محمود کریمی می‌شنیدید.

  سریال

نگارش سریال «شهیدحججی» به نویسندگی مهدی‌کیا و تهیه‌کنندگی سعید کمانی و محمد معماریان آغاز شده است. این سریال ۲۶ قسمتی که پیش‌تر قرار بود توسط رسول صانعی نوشته شود، به گروه دیگری سپرده شد و طبق برنامه‌ریزی‌ها تا دو ماه دیگر وارد مرحله پیش‌تولید خواهد شد. سریال «شهیدحججی» به زندگی نظامی این شهید می‌پردازد و زندگی شخصی وی در این سریال به تصویر کشیده نخواهد شد. به جز ۱۰درصد از لوکیشن‌ها که در تهران قرار دارد، مابقی لوکیشن‌ها همگی در سوریه هستند و شرایط کنونی این کشور، تکفیری‌ها و بحث مقاومت مردم شهر در این سریال نشان داده می‌شود.
   
پیش از این رسول صانعی اولین کارگردانی بود که اعلام آمادگی کرد در مورد شهیدحججی فیلم بسازد، احمد صانعی دستیار رسول صانعی نویسنده و کارگردان مجموعه تلویزیونی «هفتمین نامه جابر» درخصوص روند ساخت این سریال گفت: «نگارش فیلمنامه با تحقیق و مطالعه درباره زندگینامه شهیدحججی، به اتمام رسیده و تحویل سازمان صداوسیما داده شده است. عنوان این مجموعه تا امروز «هفتمین نامه جابر» بوده که ابتدا در ساختار ۱۰ قسمتی به نگارش درآمد و بعد از آن به هفت قسمت کاهش پیدا کرد. ما هر دو فیلمنامه ۱۰ و هفت قسمتی را در دست داریم و در صورت لزوم ارائه می‌دهیم. در حال حاضر تولید این مجموعه منتفی است؛ البته نه به معنی ساخته نشدن، بلکه فعلا تولید آن به تعویق افتاده است. به تعویق افتادن زمان تولید ربطی به سازمان صداوسیما ندارد و یک نگاه ارگانی بر کار است. شهیدحججی بعد از شهادتش تبدیل به یک نماد ملی شده است و بالاخره سپاه جنس نگاهش به این شهید متفاوت خواهد بود و نظرهایی روی ساخت این مجموعه خواهد داشت، احتمالا بعد از اظهارنظرها کار تولید آغاز خواهد شد. تحقیقات و انتخاب لوکیشن براساس اتفاقات در منطقه، دوران کودکی و زندگی شهیدحججی رقم خورده است و همه می‌دانند چه اتفاقاتی قرار است رخ بدهد؛ اما به هر حال یک‌سری ملاحظات از سوی خود خانواده و همسر شهید وجود دارد.»

  نقاشی حسن روح‌الامین

حسن روح‌الامین که با نقاشی‌هایش معروف شده است. نقاشی‌ای را از شهیدحججی به تصویر کشید که روایت طرف دیگر ماجرا بود که آن شهید در آن لحظه چه دیده است. خودش درباره آن نقاشی می‌گوید: «وقتی تصاویر شهیدحججی را دیدم، به خودم گفتم برای این اتفاقی که افتاده است من نمی‌خواهم کاری کنم؟ تصویر معمولی این است که تکفیری‌ها او را کشتند اما حقیقت این است که شهیدحججی به وصالی رسیده است که تمام خلقت آرزویش را دارند. ما اعتقاد داریم که حضرت زهرا(س) به دیدار شهدا می‌آید و هر شخصی که می‌میرد هم امیرالمومنین(ع) را می‌بیند. من گفتم باید این مساله به جامعه مخاطب بازگو شود که شهیدحججی کشته نشده است. برکت خونش را هم می‌بینیم که چه اتحادی در جامعه ایجاد کرده است. من احساس کردم یک کار تبلیغاتی باید کرد. اصلا هنر مهم نیست و باید به قول سردار سلیمانی برای شهیدی که نماینده تمام شهدای مدافع حرم است، کاری انجام می‌دادم.

  نماهنگ علی کوچولو

همزمان با اولین سالگرد شهادت شهید مدافع حرم محسن حججی, نماهنگ «علی کوچولو» برای فرزند شهیدحججی منتشر شد. این نماهنگ تولید «مأوا» بوده و با الهام از برنامه کودک خاطره‌انگیز علی کوچولو با آهنگسازی مرحوم استاد بابک بیات و کارگردانی حامد حیدری همراه است. در این نماهنگ همه فرزندان مدافعان حرم حضور دارند اما کل نماهنگ با الهام از شهیدحججی و فرزندش ساخته شده است.

  پوستر

بعد از شهادت شهیدحججی پوسترهای زیادی به یاد و نام او منتشر شد، در روز شهادت او پوستری با عنوان «مدافع ایران» به سه زبان فارسی، عربی و انگلیسی منتشر شد که بازخوردهای زیادی داشت. «سر به راه» پوستر دیگری بود که آن هم در فضای مجازی باخوردهای زیادی به‌پا کرد. پوستر دیگری که با هشتگ #بازگشت_قهرمان منتشر شد. عکسی از پیراهن پاسداری او و اسمش بود و چیزی که در این پوستر جلب توجه می‌کرد خونی بود که روی پیراهن او ریخته شده بود.

*فرهیختگان